Onlangs vertelde iemand me het verhaal dat hij een grondig slaaponderzoek had laten doen omdat hij al jaren lijdt aan slapeloosheid. Medisch vond men niets, dus hij ging naar huis met de diagnose "stress".

Kan stress vermoeidheid veroorzaken?

Ja, duidelijk!

Langdurige spanning leidt tot overprikkeling van een aantal stresshormonen in de bijnier. Adrenaline en vooral cortisol worden afgescheiden in de bijnieren en bij chronische overprikkeling geraken zowel de bijnieren als de hersenen uitgeput.

Waarom? Stress is in de natuur een gezonde reactie om voor een heel korte periode energie te mobiliseren om te overleven tijdens een levensbedreigende situatie. De rol van gezonde stress is dus van je normale energie die je over een dag gebruikt te concentreren op een korte periode van enkele minuten. Zo kan je bij een aanval van een tijger bijvoorbeeld heel snel reageren om te overleven. Nadien moet je dan recupereren om die energievoorraad terug aan te vullen.

Als je nu geregeld en langdurig jezelf onder spanning zet, dan geraken die voorraden nooit meer aangevuld en dus uitgeput. Je voelt je moe en begrijpt vaak niet waarom als je dit mechanisme niet begrijpt.

Wat zijn de belangrijkste oorzaken van die stress die je uitput?

Een mogelijke oorzaak is dat je te veel hooi op je vork neemt en te veel doet zonder voldoende rustpauzes en plezier in je leven in te bouwen. Een tweede oorzaak is dat je veel piekert. Piekeren is erg vermoeiend en uitputtend, het is eigenlijk een intensievere job dan hard werken. Indien je beide oorzaken langdurig combineert, dan loop je op termijn een ernstig risico op uitputting en vermoeidheid.

Kan stress slapeloosheid veroorzaken?

Ja, soms kan je zo moe zijn dat je de slaap niet meer kan vatten. Het gezonde gevoel van vermoeidheid heeft dan plaats gemaakt voor een onaangenaam gevoel van uitputting, soms opwinding zelfs. Daarnaast zorgt dit ongezonde gevoel van uitputting er voor dat je gemakkelijker aan het piekeren slaat. En piekeren wordt op den duur een hardnekkige vicieuze cirkel. Zeker als je begint te piekeren over het feit dat je nu wel "moet" slapen omdat je anders morgen moe zal zijn. Deze paradox activeert je stresshormonen en houdt je nog wakkerder.

Hoe kan je vermoeidheid en slapeloosheid door stress aanpakken?

Uitputting en vermoeidheid van korte duur

Indien je periode van vermoeidheid en slapeloosheid van korte duur is, dan helpen sommige eenvoudige oefeningen, samen met een oplossingsgerichte en keuzegerichte aanpak zoals we in ons online zelfhulpprogramma aanleren. De meerderheid van de mensen lossen hiermee hun vermoeidheid en slapeloosheid in enkele weken op.

Uitputting en vermoeidheid van lange duur

Indien je vermoeidheid reeds chronisch is en meer dan een half jaar duurt, dan start het online zelfhulpprogramma met het aanleren van eenvoudige basistechnieken, en zal het je in een tweede fase helpen nadenken over hoeveel hooi je op je vork neemt en welke prioriteiten je in je leven kiest. Door na te denken over je keuzes, kom je dan langzamerhand tot inzichten die je helpen je leven zodanig te organiseren dat je lichaam en geest terug tot rust komen.

Kan ik meten of ik stress heb?

We ontwikkelden voor u een eenvoudige online stresstest van 21 korte vraagjes om te meten of je stressniveau hoger ligt dan normaal.

Dr. Paul Koeck