Onzekerheid? Concentratiestoornissen? Negatieve gedachten? Geheugenproblemen? Hoe komt het allemaal? Het zijn symptomen van depressie.
De laatste jaren heeft de neuropsychologische wetenschap veel bijgeleerd over het effect van langdurige stress op de werking van onze hersenen. We vatten kort enkele inzichten samen.
Geheugenstoornissen bij stress en depressie in de hippocampus
Wanneer langdurige stress onze bijnieren stimuleert ontstaat een langdurige productie van stresshormonen, waaronder het hormoon cortisol. Deze langdurige overprikkeling van cortisol op onze hersenen heeft een negatief effect op de hippocampus. De hippocampus is het deel van onze hersenen dat verantwoordelijk is voor het geheugen. Ons geheugen zorgt dat we ervaringen uit het verleden kunnen koppelen aan ervaringen in het heden en onze plannen in de toekomst.
Door deze overprikkeling beginnen cellen in de hippocampus af te sterven en de hippocampus verschrompelt soms met een volumeverlies van tot ongeveer 9% , schrijft professor Klaus Grawe van de Universiteit van Bern. Dus het klopt dat we dingen vergeten en minder goed kunnen onthouden tijdens een depressie, want er zijn wel degelijk minder hersencellen aanwezig die zorgen voor onze herinneringen.
Pessimisme en verlies van optimisme bij depressie of stress
De hippocampus heeft heel veel verbindingen met een ander deel van onze hersenen, namelijk de prefrontale cortex. De linker prefrontale cortex is verantwoordelijk voor onze positieve gedachten en gevoelens, de rechter prefrontale cortex voor onze negatieve gedachten en gevoelens. Bij langdurige stress gaat deze aftakeling van de hippocampus gepaard met minder verbindingen naar de prefrontale cortex en als gevolg daarvan verschrompelt nu ook deze.
Het volume van de prefrontale cortex neemt af. En Vooral de linker kant, die begint eerst te verkleinen. Als gevolg daarvan zullen de positieve gedachten en gevoelens verminderen of zelfs stilvallen en blijven enkel de negatieve gevoelens nog actief. Dus je optimisme verdwijnt en je wordt een pessimist doordat enkel je negatieve gevoelens nog overblijven.
Verlies van alle gevoelens bij depressie, burn-out en stress
Als je stress en depressie dan nog langer aanhoudt, dan gaat op den duur ook de rechter prefrontale cortex verschrompelen en afsterven. Hierdoor zullen ook je negatieve gedachten en gevoelens stilvallen en ga je op den duur gewoon apathisch in je zetel blijven zitten en elke levenslust en zin voor initiatief verdwijnt.
Verlies van hoop en toekomstgericht denken tijdens stress en depressie
Een andere functie van de prefrontale cortex, is het maken van plannen voor de toekomst.
Wanneer je prefrontale cortex dus vermindert in volume, ga je op den duur ook geen toekomst meer zien. Je kan er niet meer over nadenken en alle andere functies die verband houden met de toekomst zoals hoop, het maken van plannen, jezelf organiseren, je aandacht richten op dingen waar je naartoe wil werken, vallen stap voor stap stil. Het lijkt of je niets meer kan.
Hoe genees je depressie dan?
Het zelfde onderzoek geeft ons ook hoopvol nieuws. Net zoals een spier die je lang niet gebruikt omdat ze bijvoorbeeld een tijdje in het gips zat, vermindert het aantal cellen en het volume van je hersenen in je hippocampus en in je prefrontale cortex. Het goede nieuws is dat we spieren die verslapt zijn, opnieuw kunnen revalideren door training. Gelukkig is het met onze hersenen niet anders. Onze hersenen zijn zelfs nog veel flexibeler in het heropbouwen van functies die tijdelijk 'in slaap' waren gevallen. Ze recupereren nog beter zelfs dan onze spieren.
Je hersenen trainen bij depressie
Natuurlijk vraagt alle training, doorzetting. Training van je hersenen om je hippocampus en je prefrontale cortex terug te heractiveren duurt enkele weken. Bij een lichte depressie enkele weken, bij een heel diepe langdurige depressie, kan het enkele maanden duren. We ontwikkelden eenvoudige oefeningen die toelaten om je hersenen te heractiveren om uit je depressie of burn-out te geraken die je gemakkelijk thuis van op je computer kan aanleren. Door het volgen van het online zelfhulpprogramma, wordt je dagelijks gestimuleerd om deze oefeningen vol te houden totdat je hersenfunctie weer volledig hersteld is.
Heb ik een depressie?
Als je wil weten of je aan depressie of stress lijdt, dan kan je onze eenvoudige online depressietest van 21 vraagjes invullen en dan krijg je in 3 eenvoudige grafieken een antwoord op deze vraag. Je kan dan zien waar je nu staat en je kan zelfs indien je dit wil deze test binnen enkele weken of maanden opnieuw invullen om je evolutie op te volgen om te zien of de therapie, behandeling of zelfhulp die je volgt, werkt.
Dr. Paul Koeck
