Tegenwoordig bestaan er veel verschillende middelen waaraan je verslaafd kan raken. Suiker, sigaretten, koffie, maar ook meer pathologische vormen van verslaving zoals drugs. Eens je lichaam gewend is aan deze stof, is het moeilijk hiermee te stoppen. Bovendien zal je lichaam vaak meer willen om hetzelfde effect te blijven behouden. Op die manier gaat de verslaving steeds meer je leven bepalen, tot het moment dat je alles opzij schuift om je verslaving te kunnen onderhouden.
Wat verstaan we onder verslaving?
Een verslaving wordt in de DSM gedefinieerd als een constante dwangmatige drang om een bepaald middel te gebruiken. Deze dwang kan je onmogelijk onderdrukken, ondanks het feit dat je weet dat er bepaalde negatieve gevolgen aan verbonden zijn. Een verslaving onderscheidt zich van een afhankelijkheid door de mogelijkheid tot zelfregulatie. Als je afhankelijk bent van een bepaalde stof, kan je je enigszins nog reguleren. Bij een verslaving is alle zelfregulatie verdwenen.
Verslaving heeft bovendien een negatieve connotatie. Vaak wordt namelijk de link gelegd met iets statisch, iets waar we niets meer aan kunnen veranderen, iets waar we nu eenmaal aan lijden. Een verslaving is echter iets helemaal anders: het vindt vaak zijn oorzaak in de opvolging van meerdere keuzes die we gemaakt hebben, waardoor een verslaving dus veranderbaar is. Je kan de controle herwinnen.
Verslaving? Alcoholverslaving?
Een alcoholverslaving kan zich op veel verschillende manieren voordoen: sociaal drinken, iedere dag drinken,... Net zoals reeds beschreven is, is er echter nood aan een controleverlies om te mogen spreken van een alcoholverslaving. Het lijkt alsof je je gewoonte niet meer onder controle hebt en je ook niets meer te zeggen hebt over of je al dan niet gaat drinken.
Een alcoholverslaving is vaak gelinkt aan het willen ontspannen van bepaalde emoties zoals verdriet. Na een tijdje kan het echter een tegenovergesteld effect hebben; de verslaving zal je niet helpen je verdriet te vergeten, maar kan ervoor zorgen dat je je des te verdrietiger voelt. Vervolgens kan het zijn dat je dan weer meer begint te drinken om deze gevoelens tegen te gaan, wat op zich een vicieuze cirkel kan creëren.
Lijd je aan een bepaalde soort alcoholverslaving?
Er bestaan verschillende uitingsvormen van een alcoholverslaving. De meest milde vorm is overmatige consumptie. Dit wil zeggen dat er geen sprake is van verslaving, maar je wel meer consumeert dan goed voor je wordt geacht. Deze soort van alcoholverslaving is vaak gelinkt aan emoties van verlies of stress.
Vervolgens is er het problematisch gebruik van alcohol. Dit wil zeggen dat er een soort afhankelijkheid ontstaat en dat je alcoholconsumptie meerdere schadelijke gevolgen met zich kan meebrengen, onder andere:
- Lichamelijke gevolgen
- Psychologische gevolgen
- Sociale gevolgen
Aangezien deze vorm van consumptie problematischer is dan de vorige vorm, spreken we hier al eerder van een soort 'coping style', die dient om om te gaan met bepaalde moeilijke emoties. Zoals eerder uitgelegd kan dit echter leiden tot een verhoging van de alcoholconsumptie, waardoor een vicieuze cirkel van consumptie als oplossing op een probleem kan ontstaan.
De laatste vorm van alcoholverslaving is binge drinking. Dit wil zeggen dat grote hoeveelheden van alcohol geconsumeerd worden op een bepaald evenement. We spreken van binge drinking als mannen meer dan 6 glazen en vrouwen meer dan 5 glazen in 2 uur tijd drinken. Deze vorm van alcoholisme komt het vaakst voor tijdens de weekends en kan mogelijk evolueren naar een meer frequentere vorm van alcoholverslaving.
Wat zijn de gevolgen van een alcoholverslaving?
Als een alcoholverslaving gedurende een bepaalde tijd blijft aanhouden, kan dit gelinkt zijn aan vergaande gevolgen op meerdere levensgebieden. We lijsten hieronder de meest voorkomende gevolgen van een alcoholverslaving op.
- Migraine of hoofdpijn
- Overgewicht
- Geheugenmoeilijkheden
- Korsakov syndroom
- Impulsiever gedrag, zoals bijvoorbeeld je agressiever opstellen
- Kanker
- Schade aan bepaalde organen
- Verzwakking van je immuunsysteem
- Seksuele problemen
- Trillingen in bepaalde lichaamsdelen zoals handen
- Hartproblemen
- Somberheid
Verslaving? Roken?
Roken is één van de meest voorkomende verslavingen. Deze vorm van verslaving heeft zowel een invloed op ons lichaam als op onze geest, waardoor we ook bij deze vorm van verslaving van een afhankelijkheid kunnen spreken. Dit wil zeggen dat we steeds meer zullen moeten roken om hetzelfde gevoel te bekomen als in het begin. Bovendien wil afhankelijkheid zeggen dat je het gevoel hebt geen controle meer te hebben op je consumptie.
Volgens recente cijfers zijn er maar liefst 1 miljard mensen wereldwijd die verslaafd zijn aan roken. Dit heeft ten eerste te maken met de nicotine die we terugvinden in de sigaret. Deze stof heeft namelijk een verslavend effect, wat ervoor kan zorgen dat we steeds meer willen consumeren. Verder komen er ook bepaalde stoffen vrij als je rookt. Deze zorgen ervoor dat je je gelukkig voelt, maar ook dat je zenuwachtiger wordt. Als laatste wordt roken vaak gelinkt aan stress, maar zelfs ook aan het belonen van een bepaald gedrag. De pauzes die worden ingelast door het roken kunnen namelijk een belonend effect hebben voor bepaalde dingen, die we daarvoor hebben gerealiseerd.
Wat zijn de gevolgen van roken?
Net zoals een alcoholverslaving, heeft roken een aantal gevolgen. Hieronder sommen we de meest voorkomende gevolgen van roken op:
- Longproblemen
- Suikerziekte
- Hart- en vaatproblemen
- Oogproblemen
- Huidproblemen
- Ziekte van Crohn
- Alzheimer
- Kanker
- Gevoel van isolatie
- Geslachtsproblemen
Verslaving? Medicatieverslaving?
Ook al trekt verslaving aan medicatie minder aandacht, toch is het een vorm van verslaving die vaak lijkt voor te komen. Een medicatieverslaving is een verslaving aan een bepaald soort medicatie, zoals bijvoorbeeld een pijnstiller. Ook hier kan je afhankelijk aan worden. Deze afhankelijkheid vertaalt zich zowel op psychisch vlak als op fysisch vlak, waarbij je het gevoel hebt de medicatie nodig te hebben en deze vrij frequent inneemt. Vaak komt een medicatieverslaving tot stand doordat je niet kan stoppen met het innemen van een bepaald middel uit angst dat het je niet lukt zonder de medicatie.
Welke soorten medicatieverslaving zijn er?
Aangezien er verschillende groeperingen van pillen bestaan, bestaan er ook verschillende vormen van medicatieverslaving. Een eerste vorm is verslaving aan kalmeringsmiddelen. Onder deze categorie vallen onder meer slaapmedicatie en andere middelen, die geest en lichaam kalmeren. Aangezien een verslaving afhankelijkheid impliceert, wil dit dus zeggen dat je slaapmedicatie of andere vormen van kalmeringspillen nodig hebt om op een normale manier door het leven te gaan. Deze soort verslaving installeert zich pas na een lange tijd van regelmatige inname. Meerdere bronnen spreken over een inname van het middel gedurende een periode van minstens 1 jaar.
Een tweede vorm is verslaving aan pijnstillers. Deze verschilt van de voorgaande vorm van medicatieverslaving aangezien je lichaam niet verslaafd wordt aan het innemen van pijnstillers. Het psychische effect kan hier echter nog wel steeds van toepassing zijn. Bovendien bestaat er een specifieke vorm van pijnstillers die codeïne bevatten; deze soort kan wel lichamelijk verslavend werken.
De verslavende werking van medicatie?
Sommige medicatie kan op verscheidene manieren tot een verslaving leiden. Ten eerste is er de lichamelijke verslaving. Dit wil zeggen dat de medicatie bepaalde stoffen bevat, waar je lichaam na een tijdje aan gewend raakt en zelfs meer en meer van zal vragen om geen ontwenningsverschijnselen te vertonen, om normaal te blijven functioneren. Je zal dus in het begin vrij snel een verschil ondervinden bij het innemen van de medicatie. Na een tijdje zal je lichaam echter steeds grotere hoeveelheden vragen om hetzelfde effect te verkrijgen. Bovendien kan de halveringswaarde van sommige middelen erg oplopen, voor bijvoorbeeld valium en andere benzodiazepines kan dit oplopen tot 8 dagen eer de waarde in het bloed gehalveerd is. Het is dus nuttig voorzichtig te blijven en je bewust te zijn van mogelijke gevolgen van een medicatieverslaving zelfs als je reeds ben gestopt met het innemen van een bepaald middel.
Daarnaast wordt medicatie vaak ingenomen met het doel geest en lichaam in een soort roes te brengen. Dit kan zijn om bepaalde ingrijpende gebeurtenissen te vergeten of tijdelijk verlost te zijn van bepaalde gevoelens. Het is echter ook mogelijk dat de medicatie ingenomen wordt om een bepaalde lichamelijke pijn te verdoezelen, om zo tijdelijk de uitputting van geest en lichaam tegen te gaan. Op korte termijn lijkt het innemen van medicatie voor sommigen een doeltreffende oplossing, omdat ze hun doel bereiken: bijvoorbeeld bepaalde dingen vergeten of verdoezelen. Daarom kan ook deze soort verslaving een soort belonend effect hebben. Op lange termijn echter kunnen mensen meerdere schadelijke gevolgen ondervinden, waardoor je je kan afvragen of medicatie wel zo'n doeltreffende en gezonde 'coping style' is.
Wat zijn de gevolgen van een medicatieverslaving?
Deze soort verslaving heeft gevolgen op meerdere gebieden. Ten eerste zijn er de lichamelijke gevolgen. Een medicatieverslaving is gelinkt aan afhankelijkheid, wat onder meer wil zeggen dat je lichaam steeds grotere hoeveelheden zal vragen om normaal te kunnen functioneren. Als je dan beslist op deze vraag te reageren, kan dit bepaalde gevolgen hebben. Deze zijn onder andere:
- Verminderde alertheid
- Ongevallen
- Verminderde cognitieve capaciteiten ten gevolge van de roes
Er zijn ook verscheidene mentale gevolgen van een medicatieverslaving. Ten gevolge van de afhankelijkheid, is de drang groot om te reageren op de vraag tot consumptie. Dit kan soms grote veranderingen in je leven teweegbrengen, aangezien je verslaving je beslissingen stuurt.
Ook relaties lijden erg onder een medicatieverslaving. Zoals bij andere vormen van verslaving, hebben mensen de neiging isolement op te zoeken om zo niet te moeten bekennen dat ze verslaafd zijn. Bovendien kan je verslaving, doordat ze een grote invloed heeft op je beslissingen en bijgevolg je gedragingen, een druk zetten op verscheidene relaties, met soms nare gevolgen.
Verslaving? Antidepressiva verslaving?
Depressie lijkt steeds meer voor te komen. In veel gevallen worden antidepressiva voorgeschreven, al dan niet in combinatie met psychotherapie, om op korte tijd komaf te maken met de depressie. Uit recent onderzoek blijkt echter dat 30 procent moeite heeft met het stopzetten van het nemen van antidepressie, in veel gevallen gaat het over het antidepressiva Seroxat.
Een antidepressiva verslaving verschilt van andere soorten verslavingen in de zin dat er geen lichamelijke gewenning aan het middel optreedt, die maakt dat je je dosis steeds dient te verhogen. Ontwenningsverschijnselen zijn echter wel van de partij eens je stopt met het nemen van antidepressiva. Dit doet je denken: Wat zorgt er dan precies voor dat je verslaafd kan geraken aan antidepressiva? Waar zit de verslavende component in de antidepressiva?
Antidepressiva?
Antidepressiva zijn serotonine- en dopamineverhogers met een veelzijdige toepassing, namelijk de behandeling van depressie, angstproblematieken, paniekaanvallen,... Er zijn verschillende factoren, die de werking van antidepressiva beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld de soort depressie. Daarnaast kan het tussen 2 à 6 weken duren eer de antidepressiva daadwerkelijk werken, wat indiceert dat de werking ook beïnvloedt kan worden door persoonlijke factoren. Dit alles maakt dat ongeveer 50% daadwerkelijk geholpen is bij het nemen van antidepressiva.
De verslavende werking van antidepressiva?
Ondanks er geen lichamelijke gewenning optreed, kunnen mensen wel ontwenningsverschijnselen ervaren bij het stoppen van het nemen van antidepressiva. Deze ontwenningsverschijnselen kunnen sterk verschillen van persoon tot persoon. Echter zijn er een verscheidene ontwenningsverschijnselen, die lijken terug te keren bij meerdere personen, zoals:
- Braken
- Darmproblemen
- Nerveus of geïrriteerd humeur
- Hoofdpijn
- Verminderde eetlust
- Inslaap- of doorslaapproblemen
Omdat er geen sprake is van een lichamelijke verslaving, indiceert dit eerder een psychologische verslaving aan antidepressiva. Vaak hebben mensen het gevoel, na het nemen van een bepaald medicijn, niet langer capabel te zijn de positieve evolutie verder te zetten zonder de ondersteuning van dit medicijn. De angst voor herval speelt hier vaak ook een grote rol. Net omdat depressie gelinkt is met het gevoel van hulpeloosheid, een laag zelfbeeld en uitzichteloosheid kan het zijn dat diezelfde gevoelens, al dan niet in mindere mate, gelinkt zijn aan het al dan niet stoppen met het innemen van antidepressiva; de antidepressiva kunnen aanvoelen als een noodzaak om eventueel herval te vermijden en de positieve evolutie verder te zetten.