Een paniekstoornis is een vorm van angst waarbij de persoon in kwestie onverwacht een angstaanval kan ervaren. Dit wordt doorgaans als heel intensief ervaren, omdat de angstaanval zo hevig kan zijn dat je volledig van de wereld verdwijnt. Je hebt niet langer het gevoel controle te hebben over je eigen lichaam en kan zelfs ervaren dat je als het ware als een buitenstaander naar je eigen lichaam kijkt.

Een paniekstoornis kan dus een zeer grote invloed hebben op je leven, omdat deze mensen doorgaans voortdurend angstig zijn om opnieuw een angstaanval te ervaren. Een andere naam voor deze angstaanval is een paniekaanval. Veel mensen schamen zich ook als ze plots een aanval krijgen in ruimtes waar veel volk is. Dit kan na een tijdje tevens tot vermijdingsgedrag leiden.

Wat zijn de symptomen van een paniekstoornis?

Zoals reeds in de inleiding aangegeven, ervaren mensen met een paniekstoornis plotse angstaanvallen, waar angst symptomen de situatie overnemen.Tijdens een paniekaanval is er sprake van een intense vorm van angst of wordt er een intens gevoel van onbehagen ervaren. Je hebt het gevoel niet langer de controle te hebben over eigen lichaam, wat je het gevoel kan geven dat je niets kan doen om de symptomen aan te pakken.

Om te mogen spreken van een paniekstoornis, moeten minstens 4 van volgende symptomen aanwezig zijn tijdens het ervaren van een angstaanval:

Lichamelijke symptomen

  • Transpiratie
  • Misselijk zijn
  • Het gevoel dat je stikt
  • Pijn in je borst
  • Hartkloppingen
  • Oppervlakkige ademhaling
  • Gevoel dat je licht bent in je hoofd of dat je duizelig bent
  • Tintelingen en verlies van gevoel in ledematen
  • Koude rillingen of een gevoel van extreme warmte

Psychologische symptomen

  • Het gevoel dat de situatie niet echt is/onwerkelijkheid
  • Angst voor controleverlies
  • Angst om dood te gaan

Een angstaanval kan dus plots opkomen met één of enkele symptomen. Het kan zijn dat alle symptomen die op jou van toepassing zijn allemaal tegelijk komen of dat dit geleidelijk aan opbouwt. Zo kan je bijvoorbeeld eerst hartkloppingen ervaren en slechts na enkele minuten last krijgen van een oppervlakkige ademhaling. De duur van een paniekaanval kan verschillen. Doorgaans komt de paniekaanval echter op zijn hoogtepunt na een 10-tal minuten na het ervaren van het eerste symptoom.

Angst voor de angst?

Een nuttig begrip bij een paniekstoornis is de angst voor de angst. Je ervaart namelijk ook een reactie op je angstaanval. Deze reactie is doorgaans ook angst. Doordat je een paniekaanval ervaart, wordt je angstig om opnieuw een paniekaanval te ervaren. De situatie geeft je namelijk het gevoel dat je de controle hebt verloren en dat je er niets aan kan doen. Voor sommige mensen kan deze situatie een grote negatieve invloed op hun zelfbeeld of algemeen functioneren hebben. Zo zijn sommige zeer beschaamd na het ervaren van een angstaanval in volle ruimtes.

Omdat het krijgen van een angstaanval iets overweldigend is, kan dit angst voor de angst triggeren. Dit wil zeggen dat je angstig wordt om opnieuw een angstaanval te ervaren. Deze angst voor de angst kan op zich ook de oorzaak zijn van een nieuwe paniekaanval, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.

Hoe ontstaat een paniekstoornis?

Een paniekstoornis kan verschillende oorzaken hebben. Net zoals alle andere mentale problemen verschillen oorzaken vaak van persoon tot persoon. Doorgaans hanteren we de regel dat er een combinatie van genetische factoren en omgevingsfactoren moet optreden eer we kunnen spreken van een paniekstoornis. Wat wilt dit nu concreet zeggen?

Erfelijkheid + omgeving

Erfelijkheid bij een paniekstoornis

Bij een paniekstoornis kunnen we spreken van een erfelijke component. Dit wil zeggen dat als mensen in je familie last hebben van een paniekstoornis, de kans vergroot dat jij ook een paniekstoornis kan ontwikkelen. Erfelijke of biologische factoren houden in dit geval bijvoorbeeld het verstoord evenwicht van neurotransmitters in. Maar wat is nu exact de bijdrage van deze erfelijke factoren? Wat de exacte invloed is van erfelijke factoren is nog niet geweten. Door onderzoek werden er echter wel belangrijke factoren vastgesteld die met deze erfelijke factoren te maken kunnen hebben.

1. Angst voor het onbekende

Angst voor het onbekende kan een invloed hebben op het al dan niet ontwikkelen van een paniekstoornis. Hiermee bedoelen we de reactie angst op onbekende situaties. Sommige mensen reageren vaker met angst of verlegenheid op situaties die nieuw zijn of die ze niet kennen. Vaak gaan deze mensen nieuwe situaties ook uit de weg.

2. Toekenning van gevaar

We zien vaak dat mensen met een paniekstoornis bepaalde verschijnselen van angst sneller als gevaarlijk gaan interpreteren. Deze mensen zullen bijvoorbeeld sneller bang worden als ze hartkloppingen ervaren, omdat ze doorgaans denken dat dit schadelijk is. De symptomen van angst worden dus zeer angstig en gevaarlijk geïnterpreteerd, waardoor een vicieuze cirkel gemakkelijker ontstaat. Deze mensen hebben een grotere kans om angst voor de angst te ontwikkelen en dus een ergere graad van een paniekstoornis te ontwikkelen.

Wil dit nu zeggen dat ik sowieso een paniekstoornis ontwikkel?

Mocht je eventueel een grote kans hebben op het ontwikkelen van een paniekstoornis door erfelijke factoren wil dit niet zeggen dat je sowieso een paniekstoornis zal ontwikkelen. Iedereen heeft een persoonlijke keus en ook omgevingsfactoren spelen een belangrijke rol in het ontstaan van een paniekstoornis. Niet iedereen die erfelijk kwetsbaar is voor het ontwikkelen van een paniekstoornis zal dit sowieso doen. Er is een combinatie van factoren nodig, waar jij voor kiest vanuit je omgeving.

Omgevingsfactoren bij een paniekstoornis

Onder omgevingsfactoren verstaan we je omgeving en de keuzes die jij voor jezelf en je omgeving maakt. De eerste paniekaanval wordt meestal getriggerd door een extreem niveau van stress. Een paniekstoornis kan dus bijvoorbeeld ontstaan door ingrijpende negatieve en stressvolle situaties zoals bijvoorbeeld:

  • Het verlies van een partner
  • Een scheiding
  • Het verliezen van je job
  • Het lijden aan een chronische ziekte

Ondanks dat deze situaties ingrijpend en stressvol zijn, kan jij nog altijd kiezen welke reactie je hierop vertoont. Om een voorbeeld te geven: het verlies van een partner kan zowel resulteren in een paniekstoornis als in depressieve gevoelens. Je ziet dus dat dezelfde situatie bij verschillende mensen een verschillende reactie triggert.

Mensen die een paniekstoornis ontwikkelen worden doorgaans overweldigd door angst en stress in zulke situaties. Ze hebben vaak het gevoel geen controle meer te hebben over de situatie, wat nog meer angst en stress met zich meebrengt.

Wat zijn mogelijke gevolgen van een paniekstoornis?

Doorgaans vertonen mensen met een paniekstoornis extreme niveaus van angst en gaan daarom situaties vermijden. Doordat ze zo angstig zijn, komen ze liever niet meer in contact met situaties die hen angstig maken, waardoor vermijdingsgedrag ontstaat. Ben je bijvoorbeeld beschaamd of angstig om een paniekaanval in een volle ruimte te krijgen, kan het zijn dat je jezelf isoleert en/of opsluit. Een paniekstoornis komt dus vaak samen voor met agorafobie.

Deze angst en angst voor de angst kan tevens een grote invloed hebben op je algemeen functioneren. We zien vaak dat mensen dagelijkse taken niet langer uitvoeren. Angst kan ook depressieve gevoelens uitlokken.

Hoe kan ik een paniekstoornis behandelen?

Je kan de controle over je angst en situaties die angst uitlokken herwinnen door middel van therapie. Deze therapie kan je helpen je vertrouwen in jezelf te herwinnen. Tevens kan je de structurele link met angst verbreken aan de hand van cognitieve oefeningen.

Mijn Kwartier biedt de mogelijkheid om bovenstaande doelen te bereiken aan de hand van het online zelfhulpprogramma. Dit programma baseert zich op therapeutische technieken en begeleidt je dagelijks in het aanpakken van je angst!

Test je angst symptomen?

Wil je graag weten welke angst symptomen jij ervaart en welke invloed deze hebben op je leven? Dan kan je hier de gratis angst test invullen!